Ψυχική Ανθεκτικότητα
Η ψυχική ανθεκτικότητα αναφέρεται στη δυναμική διαδικασία της θετικής προσαρμογής, παρά την ύπαρξη δύσκολων και αντίξοων συνθηκών και παρά την έκθεση σε παράγοντες επικινδυνότητας (Luthar, Cicchetti & Becker, 2000).
Οι διαστάσεις ψυχικής ανθεκτικότητας σχετίζονται: α. με το κατά πόσο ένα άτομο τα καταφέρνει καλά στη ζωή του, κυρίως σε σχέση με ένα σύνολο συμπεριφορών και αναπτυξιακών επιτευγμάτων
β. το βαθμό ανταπόκρισης στην έκθεση σε δύσκολες συνθήκες, είτε στο παρελθόν είτε στο παρόν, οι οποίες είναι δυνατόν να θέσουν σε κίνδυνο την ομαλή εξέλιξη και ανάπτυξη των ατόμων.
Αφορά μια πολυεπίπεδη αλληλεπίδραση μεταξύ προστατευτικών παραγόντων και παραγόντων επικινδυνότητας του ατόμου και του περιβάλλοντός του. Eκτείνεται πέρα της έννοιας ενός σταθερού ατομικού γνωρίσματος ή χαρακτηριστικού. Tο ανθρώπινο ον και η ψυχική ανθεκτικότητα εξετάζονται με ολιστικό τρόπο, αντανακλώντας τους ψυχολογικούς, σωματικούς, νευρο-φυσιολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες στην υγεία, την ψυχολογική ισορροπία ή λειτουργία.
Ας δούμε κάποιους βασικούς παράγοντες ομαλής ανάπτυξης παρά τις αντιξοότητες:
Ατομικοί παράγοντες
- γενετικά χαρακτηριστικά
- ηλικία
- αναπτυξιακό στάδιο
- φύλο
- εμπειρίες της ζωής και ιστορικό
- θετική σκέψη – αισιοδοξία
- θετική αντιμετώπιση των πραγμάτων
- θετική ανταπόκριση στην επαφή με τον εξωτερικό κόσμο και με την εσωτερική διαδικασία
- ρεαλισμός
- συμπεριφορικός έλεγχος
Kοινωνικoί παράγοντες:
- κοινωνική στήριξη
- κοινωνική τάξη
- πολιτισμός
- περιβάλλον
- η ικανότητα ένταξης σε ομάδα – σύνδεση
- συνοχή
- συλλογική αποτελεσματικότητα
Οικογενειακοί παράγοντες
- συναισθηματικοί δεσμοί
- επικοινωνία
- υποστήριξη
- κοντινότητα
- καλλιέργεια
- ικανότητα προσαρμογής
Η ποσότητα και η ποιότητα των γεγονότων της ζωής
- σκοπός – στόχος
- δυνατότητα ελέγχου
- μέγεθος – ένταση
- θεματική
- χρονική διάρκεια
- μακροπρόθεσμες επιπτώσεις
Δεν είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό του ατόμου που είτε το έχει κανείς από μικρός είτε δεν το έχει, αλλά πρόκειται μια δυναμική και συνεχιζόμενη διαδικασία που ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος μπορεί να μεταβάλλεται, να αλλάζει, να εξελίσσεται και να δυναμώνει. Όσο βαθαίνει η ωριμότητα κάποιου τόσο θεριεύει η ψυχική του ανθεκτικότητα. Η ψυχική ανθεκτικότητα ενδυναμώνει το άτομο και το βοηθά να έχει γνήσια επίγνωση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των δυνατοτήτων – ικανοτήτων του.
Με τον τρόπο αυτό η ψυχική ανθεκτικότητα βοηθά τους ανθρώπους να:
- έχουν αυτοπεποίθηση
- αντιμετωπίζουν το στρες και τις αντιξοότητες της ζωής
- είναι λιγότεροι επιρρεπείς σε στρες και κατάθλιψη
- ανεβάζουν την ενέργειά τους
- δημιουργούν θετικές, εποικοδομητικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους
- ξεπερνούν τυχόν μειονεκτήματα ή αρνητικά συμβάντα της παιδικής ηλικίας
- ζουν νέες ευκαιρίες & να δοκιμάζουν νέες εμπειρίες
Η αυτεπίγνωση και η αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητας είναι ισχυροί προγνωστικοί παράγοντες της ψυχικής ανθεκτικότητας. Ουσιαστικά η ψυχική ανθεκτικότητα αποτελεί τη βάση για την εξέλιξη και την επιτυχία. Αν το πιστέψεις ειλικρινά μπορείς να καταφέρεις τα πάντα!!!