• Ισορροπία

  • Κινητοποίηση

  • Ολοκλήρωση

  • Ενσυναίσθηση

  • Χαλάρωση

  • Επαφή

Η αξία των συναισθημάτων

Το συναίσθημα είναι μια σύνθετη υποκειμενική συνειδητή εμπειρία, πρόκειται για το συνδυασμό νοητικών καταστάσεων, ψυχοσωματικών εκφράσεων και βιολογικών αντιδράσεων του σώματος. Τα συναισθήματα είναι μέρος του εαυτού και επομένως υπάρχουν όπου υπάρχουν άνθρωποι. Τα συναισθήματα υπογραμμίζουν και δηλώνουν τη διάθεση που έχουμε την εκάστοτε χρονική στιγμή. Τα ανθρώπινα συναισθήματα δε λογοκρίνονται, δεν ερμηνεύονται,  δεν αιτιολογούνται.  Είναι αυθόρμητα και αντανακλαστικά. Λειτουργούν όπως η αναπνοή, χωρίς έλεγχο και λυτρώνουν από την εσωτερική πίεση. Χωρίς αυτά δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε. Δεν υπάρχει απάντηση στην ερώτηση: γιατί νιώθεις έτσι; γιατί κλαίς; γιατί φοβάσαι; γιατί θυμώνεις; Νιώθουμε αυθόρμητα,  χωρίς λογοκρισία,  χωρίς σχεδιασμό. Τα συναισθήματα δημιουργούνται με δύο τρόπους. Μερικά συναισθήματα δημιουργούνται ύστερα από κάποια νοητική επεξεργασία και άλλα μέσω των αισθήσεων. Τα συναισθήματα αντικατοπτρίζουν τον εσωτερικό μας κόσμο,  μιλούν για τη διάθεσή μας αλλά και για τις σκέψεις που κάνουμε. Τα συναισθήματα μας βοηθούν να συνδεθούμε με τον εσωτερικό μας εαυτό, μας βοηθούν να έρθει στην επίγνωσή μας αυτό που δεν μπορούμε να το δούμε με τα μάτια μας αλλά   να το αισθανθούμε μέσω του σώματός μας. Το καθένα έχει το δικό του χρώμα και όλα μαζί είναι ένα πολύχρωμο μα και αισιόδοξη ουράνιο τόξο, αισιόδοξο με την έννοια ότι όσο αισθανόμαστε και κινητοποιείται η επίγνωσή μας για το καθένα συναίσθημά μας ο εαυτός βρίσκει τον τρόπο να εξελιχθεί και να προστατευθεί από όσα τον πιέζουν και τον ταλαιπωρούν.

Τα βασικά συναισθήματα είναι χαρά, πόνος, λύπη, αγάπη, θυμός και φόβος. Ωστόσο μια πολύχρωμη βεντάλια συναισθημάτων ξεπετάγεται από αυτά που ανταποκρίνεται στην ψυχική διάθεση του ατόμου την κάθε στιγμή. Δευτερεύοντα συναισθήματα είναι η λαχτάρα, η στοργή, το κέφι, η αισιοδοξία, η υπερηφάνεια, η ανακούφιση, η οργή, η αηδία, ο φθόνος, η ταλαιπωρία, ντροπή, η φρίκη, η παραμέληση, η συμπόνια, η νευρικότητα. Τριτογενή συναισθήματα είναι η λατρεία, η συμπάθεια, η στοργικότητα, η φροντίδα, η διασκέδαση, η ευδαιμονία, η ευθυμία, η τέρψη, η απόλαυση, η διαχυτικότητα, η ευτυχία, η αγαλλίαση, η έξαρση, η ικανοποίηση, η έκσταση, η ευφορία, ο ενθουσιασμός, η συγκίνηση, η χαρμοσύνη, η ευχαρίστηση, ο θρίαμβος, η προθυμία, η ανακούφιση, η ταραχή, η ενόχληση, η γκρίνια, η μανία, η μήνις, η εχθρότητα, η αγριότητα, το μίσος, η κακεντρέχεια, η εκδικητικότητα, ο αποτροπιασμός, η σιχαμάρα, η οδύνη, το πλήγμα, η θλίψη, η κατήφεια, ο καημός, η μελαγχολία, η αθλιότητα, η απογοήτευση, η δυσαρέσκεια, η ενοχή, η μεταμέλεια, οι τύψεις, η αποξένωση, η ηττοπάθεια, η αμηχανία, η νοσταλγία, η ταπείνωση, η ανασφάλεια, η προσβολή, η απομόνωση, η μοναξιά, η απόρριψη, ο οίκτος, το σοκ, η φρίκη, ο τρόμος, ο πανικός, η υστερία, ο εξευτελισμός, το άγχος, η απελπισία, η αγωνία, η απελπισία. Ο κάθε άνθρωπος ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του, τις εμπειρίες του και την ιστορία του, την οπτική του γωνία, τη χρονική στιγμή της ζωής του βιώνει με διαφορετικό τρόπο, εντελώς υποκειμενικά το κάθε γεγονός και του κινητοποιούνται μια σειρά από συναισθήματα που δεν βιώνει απαραίτητα και κάποιος άλλος που βίωσε το ίδιο ή ένα ανάλογο περιστατικό.

Το ζήτημα δεν είναι γιατί νιώθουμε έτσι,  το ζήτημα είναι τι κάνουμε το συναίσθημά μας. Η παρορμητική διαχείριση του συναισθήματος συχνά δημιουργεί πολλά ζητήματα. Αν “φεύγουμε” παρορμητικά στο συναίσθημα ενδεχομένως να δημιουργηθούν μια σειρά από προβλήματα εξαιτίας της ορμής που φέρνει μαζί του το συναίσθημα. Ο θυμός για παράδειγμα, αν και είναι ένα αναμενόμενο και αρκετά εκτονωτικό συναίσθημα, ωστόσο αν αφεθούμε ανεξέλγκτα σε αυτόν πιθανόν να εμπλακούμε σε μια σειρά από φασαρίες που μπορούμε να αποφύγουμε αν κερδίσουμε λίγο χρόνο πριν αποφασίσουν να αντιδράσουμε. Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσουμε εγκαίρως και επαρκώς το συναίσθημά μας. Η επίγνωση του πως νιώθουμε είναι ο πιο ασφαλής οδηγός ώστε και να μπορέσουμε να διαχειριστούμε δημιουργικά κάθε συναίσθημά μας.

Ωστόσο το συναίσθημα είναι εντελώς υποκειμενική διαδικασία, γι’ αυτό είναι και μοναδικό για τον καθένα μας. Δεν βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο ανάλογα περιστατικά. Έτσι αποτελεί κορυφαίο προτέρημα η ικανότητα της ενσυναίσθησης. Η δυνατότητα δηλαδή να μπορούμε να μπούμε στη θέση του άλλου και να νιώσουμε μέσα από το δικό του βηματισμό, το δικό του παλμό το μέγεθος, την έκταση και την ένταση ενός γεγονότος.

Πολύ συχνά συμβαίνει ένα γεγονός να διακινεί ένα δυσανάλογα ισχυρό προς την ένταση του γεγονότος συναίσθημα. Πρόκειται για ένα συναίσθημα που έρχεται από πολύ μακριά, από την παιδική ηλικία, εκεί όπου όλα είχαν μια έντονη και βαθιά σημασία. Ακόμη κι αν δεν υπάρχει η ανάμνηση, όμως το σώμα νιώθει και γνωρίζει κι ας μην μπορεί να πει από που και από πότε γνωρίζει αυτό το συναίσθημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ταλαιπωρία και ο πόνος είναι πολύ μεγάλος. Όμως και στις περιπτώσεις όπου υπάρχει η ανάμνηση αλλά δεν έχει κατακτηθεί η επίγνωση ότι εξαιτίας του παρελθόντος το συναίσθημα είναι τόσο έντονο στο τώρα. Με αυτήν την έννοια ο Coehlo σημειώνει: «Δεν έχει σημασία το πόσα χρόνια κουβαλάμε πάνω μας. Όταν πέσει η νύχτα, φέρνει μαζί της φόβους που είναι κρυμμένοι στην ψυχή μας από τότε που ήμασταν παιδιά». Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η απρόσφορη ένταση έρχεται από το παρελθόν και να μπορέσουμε να διαχωρίσουμε το παρελθόν από το παρόν. Διαδικασία αρκετά επώδυνη και πολύ πολύπλοκη, που ενδεχομένως το άτομο χρειάζεται ως συνοδοιπόρο κάποιον ειδικό για να καταφέρει να διανύσει αυτό το μονοπάτι. Ωστόσο πρόκειται για μια τόσο όμως απελευθερωτική διαδικασία που καθιστά το άτομο ικανό να ζει ολοκληρωτικά στο εδώ και τώρα χωρίς τους ανοιχτούς λογαριασμούς του παρελθόντος.

 

Βάσια Ιγνατίου Καραμανώλη

Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt

Βάσια Ιγνατίου Καραμανώλη

Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια / Επίκουρος Καθηγήτρια / Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Τηλέφωνο: 2114 093999
Κινητό: 6977 699988
vaskar3@yahoo.com
Copyright: www.psyxotherapeia.gr & www.psuxotherapeia.gr